İran'da Altın ve Sikke Balonu Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Varlık fiyatlarından bahsedilirken "balon" terimini mutlaka duymuşsunuzdur. Bu yazıda balonun ne olduğunu ve altın ile sikkede nasıl hesaplandığını rakamlarla açıklıyoruz.
Bir Varlığın Balonu Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Bir varlığın balonu, onun gerçek (içsel) değeri ile piyasa fiyatı arasındaki farktır. Bu fark, arz-talep dengesizliği, haberler vb. nedenlerle oluşur. Örneğin, bir bölgede konutun metrekare maliyeti hesaplandığında piyasa fiyatından düşükse, bu farka "konut fiyat balonu" denir.
Eğer piyasa fiyatı, gerçek değerden düşükse bu negatif balondur; yüksekse pozitif balondur. Ekonomik teorilere göre, fiyatlar geçici olarak sapma gösterebilir ama uzun vadede gerçek değere yaklaşır. Bu farkı doğru ve hassas hesaplayabilirsek, daha iyi yatırım kararları alabiliriz.
Örneğin, konut fiyatı düşükse, uzun vadede müteahhitler o bölgede inşaat yapmaz, yeni konut azalır ve fiyatlar artarak dengeye gelir. Eğer pozitif balon varsa, daha fazla kişi inşaata girer ve rekabet fiyatları düşürerek gerçek değere yakınlaştırır.
Sikke ve Altın Balonu
Yukarıdaki tanıma göre, altın ve sikkelerin gerçek değerini bulmamız gerekir. Dünya genelinde bu hesap zordur. Ama İran'da genellikle yurt dışından altının dolar ile ithalat maliyeti hesaplanır. Piyasa fiyatı ile arasındaki fark altın balonu olarak adlandırılır.
Son yıllarda sikke darp maliyeti önemsiz hale gelmiştir. Merkez Bankası da bu maliyeti açıklamamaktadır. Bu nedenle bu yazıda darp maliyetini yaklaşık olarak 3.000.000 İran Riyali kabul ediyoruz.
Sikke Balonu Hesaplama
Her bir Emami veya Bahar sikkesi, 8,1333 gram 21,6 ayar (yüzde 90 saflık) altına eşittir. Dolar kuru 1.197.000 ve ons fiyatı 4.220,16$ olarak alındığında:
- Bahar Sikkesi: 1.213.000.000 İran Riyali → Balon: 2.115.850 İran Riyali (1,78%)
- Emami Sikkesi: 1.273.000.000 İran Riyali → Balon: 8.115.850 İran Riyali (6,81%)
Türkiye’de Yaygın Altın Türlerinin Balon Oranları
Aşağıdaki tablo, ağırlık, ayar ve gerçek değer üzerinden balon miktarını; dolar kuru 1.197.000 ve XAU = 4.220,16$ USD olarak göstermektedir:
| Ad | Ağırlık (gr) | Ayar | Piyasa Fiyatı | Gerçek Değer | Balon |
|---|---|---|---|---|---|
| Emami Sikkesi | 8,1333 | 0,9 | 1.273.000.000 | 1.191.841.500 | 8.115.850 (6,81%) |
| Bahar Sikkesi | 8,1333 | 0,9 | 1.213.000.000 | 1.191.841.500 | 2.115.850 (1,78%) |
| Yarım Sikke | 4,066 | 0,9 | 667.000.000 | 597.325.700 | 6.967.430 (11,66%) |
| Çeyrek Sikke | 2,032 | 0,9 | 376.000.000 | 300.016.700 | 7.598.330 (25,33%) |
| 18 Ayar Gram | 1 | 0,75 | 123.010.000 | 121.808.000 | 120.200 (0,99%) |
| Miskal | 4,6083 | 0,705 | 532.900.000 | 527.648.300 | 525.170 (1,00%) |
Genel Sonuç: Çoğu sikke türünün pozitif balon içerdiği görülmektedir. Düşük ayarlı altınlar (ör. 18 ayar) daha gerçekçi fiyata sahiptir. Uzun vadeli yatırım için bu farkın bilinmesi faydalıdır.
Yorum Yapma
Yorumunuzu yazın (e-posta adresiniz yayınlanmayacak)
Henüz hiçbir yorum yapılmamış.
